Seçim sürecinde alınan ekonomik tedbirlerin piyasada dövize erişimi zorlaştırması ve maliyetli hale getirmesi reel kısmı sardı. Bankalar günlük 1.000 ile 5.000 dolar arasında kurumsal limit verirken, saat 11.00’e kadar gelen döviz taleplerinin bankalar tarafından değerlendirildiği, ilerleyen saatlerde döviz satışı yapılmadığı öğrenildi. İhtiyaç duyduğu dövizi bankalardan toplayamayan firmaların serbest piyasanın yüksek maliyet oranını kabul etmeye hazır oldukları belirtiliyor.
Ekonomi gazetesinden Merve Yiğitcan’ın haberine göre, hammaddesini ithal eden ve üretim yapan firmalar şu anda ithalat belgelerini toplamakta zorlanıyor. Yanaşacak gemiden mallarını çekmek için döviz dengesini sağlamaya çalışan firmalar, üretim süreçlerinde aksamalar meydana gelirken geciken her saat için süruraj ve ardiye gibi ek operasyonel maliyetlere katlanıyor. Birçok şirketin kur nedeniyle fiyat değişikliği yaptığı öğrenilirken, reel sektör temsilcileri dövizdeki sıkışıklığın bir an önce giderilmesini istiyor.
FAYAT: SERMAYE KONTROL GARANTİLERİ ARTIRILABİLİR
TOBB Hazır Giyim ve Konfeksiyon Şube Meclis Başkanı Gurur Fayat, piyasada sıkıntıların devam ettiğini belirterek, sorunun özellikle fiziki döviz talebinin karşılanmasında olduğunu kaydetti. “Sabah parayı aldın, aldın. Aksi mümkün değil” diyen Fayat, şu görüşleri paylaştı: “Alsak da yine zarardayız. İhracatçılar olarak TL reeskontu kullandığımızda bize verilen yüzde 2 primi bile yüzde 3-4 farkla alıyoruz. Yani kendi dövizimizi ucuza satıp pahalıya alıyoruz” dedi.
Seçimden sonra bu politikaların devam etmesi durumunda sermaye kontrol paniğinin artacağına işaret eden Fayat, “Kurumsaldan bireysele doğru giden bir daralma var. Ancak yeni ekonomi yönetiminin bundan vazgeçeceğine ve sert olmasa da yumuşak bir geçiş yapacağına eminim. Başka hiçbir ülkede görülmedi. Kimse Türkiye’nin Arjantin olmasını istemez. Kur krizine yol açmadan bu politikalardan dönüş olacağına inanıyorum. Türkiye’nin ödemeler dengesi için dış finansmana ihtiyacı olduğu için TL’ye yatırım yapacak yabancılara ihtiyacı var.”
DURAN: SERİ İFLAS GELEBİLİR
Karton Ambalaj Sanayicileri Derneği (KASAD) Başkanı Alican Duran, döviz bulmanın zor olduğunu ve hak edilen kredilerin bile alınamadığını vurgulayarak firmaların durumunu anlattı. Düşük kur, düşük talep ve yüksek finansman maliyetlerinin firmaları kuşattığını kaydeden Duran, “Finansal döngümüz normale dönmezse sorun büyük, fabrikalar kapanmak üzere. Böyle devam ederse seri iflaslar görebiliriz.” Sanayi şirketlerine seçim atmosferinden bir an önce çıkmaları için takviyeler yapılmalı. Mekanizmayı tekrar sağlıklı hale getirmemiz gerekiyor” dedi.
ÖNEL: TÜM OPERASYON MALİYETLERİ YÜK OLACAK
İstanbul Esnaf Kulübü Başkanı İlker Önel, seçime son iki gün kala bankaların döviz vermediğini hatırlatarak, şu anda kuruma 1.000-5.000 doların ortasını verdiklerini kaydetti. Bunun farkında olan döviz bürolarının da doları yüksek fiyattan sattığına işaret eden Önel, “Dövize erişimde en büyük darboğaz hammadde tarafında yaşanıyor. Çünkü şu anda ithalat belgelerini almakta zorlanıyoruz. Satın alırken, yüksek maliyetli döviz kurundan satın alıyoruz. Bu otomatik olarak son parça fiyatlarımıza yansır. Şu anda birçok şirket fiyatlarını değiştirdi. İthalat belgelerini alamadığımız zaman sorun oluyor. Birçok gemi yanaşıyor; Bunun gecikmesi, depolama maliyetleri gibi tüm işletme maliyetlerine yük olacak ve bunlar az rakamlar değil, hepsi dolar bazında” dedi.
Birçok firmanın gelen hammaddeler için şimdiden fiyat kontratı yaptığına dikkat çeken Önel, “Böylece bir kısmını mal gelmeden belli bir fiyattan sattık. Ama biz bunu yaparken doların ortalama maliyetini aldık 19.50, 20 lira aldık, şimdi her doların maliyeti 2-3 lira fazla. Yani sözleşme bedelinden kaybediyoruz. Bu durum üretim sürecine yansımaya başladı, reel sektör zorlanıyor” dedi.
Bu sıkışıklığın olası sonuçlarına dikkat çeken Önel, “Elbette maliyetlerde artış olacak ve bu da sonuçlara yansıyacak. Müşteriye taahhüt ettiğiniz ürünleri zamanında teslim edemeyeceksiniz. Ayrıca fiyat oynaklığından dolayı piyasada rekabet etme şansınız yoktur. Yani rakibiniz 20 liradan mal çekiyor, siz 22 liradan aynı maldan çekmek zorunda kalabilirsiniz. Bahsettiğim bu kriterlere baktığımızda sektörler zor durumda” diyerek sözlerini tamamladı.
DALBELER: SADECE DÖVİZE DEĞİL, PARAYA DA ULAŞMAK ZOR
Çelik İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Uğur Dalbeler, döviz ve kur ile ilgili her gün farklı şeyler duyulduğunu belirterek, “Bir şeyin fiyatı yükseliyor ve ulaşılması zorlaşıyorsa burada bir kısıtlama var. Etrafta çok fazla tevatür var. Bir sorun var” dedi. Sadece dövize değil, paraya da ulaşmanın zor olduğuna işaret eden Dalbeler, şirketlerin taahhütlerini yerine getirmelerinin eskisi kadar kolay olmadığını vurguladı. (KAYNAK)
